Vị trí của một địa điểm hay hiện tượng trên Trái Đất đều được xác định thông qua các đường kinh tuyến và vĩ tuyến. Đặc biệt là đối với các hiện tượng thiên nhiên như các trận bão lớn, nhờ vậy mà người ta dễ dàng nắm được lộ trình di chuyển của cơn bão và có các biện pháp đề phòng. Vậy kinh tuyến là gì? Vĩ tuyến là gì? Kinh độ, vĩ độ là gì? Làm sao để xác định vị trí dựa trên kinh tuyến và vĩ tuyến trên bản đồ? Cùng Dubaothoitiet.info giải đáp qua bài viết dưới đây nhé!
Kinh tuyến là một nửa của đường tròn nằm trên bề mặt trái đất. Nửa đường tròn này nối liền 2 điểm cực Bắc và cực Nam và có độ dài khoảng 20 000 km. Đường kinh tuyến chỉ hướng Bắc Nam và cắt thẳng góc với đường xích đạo. Có tất cả 360 đường kinh tuyến trên trái đất.
Kinh tuyến 0 độ đi qua đài quan sát thiên văn ở Greenwich - London. Hai đường kinh tuyến 0 độ và 180 độ tạo với nhau 1 mặt phẳng chia Trái Đất thành 2 bán cầu Đông và bán cầu Tây.
Một số khái niệm khác liên quan đến đường kinh tuyến:
-
Kinh tuyến từ: các kinh tuyến nối liền các cực từ;
-
Kinh tuyến địa lý: các kinh tuyến nối liền các địa cực;
-
Kinh tuyến họa đồ: các kinh tuyến được vẽ trên bản đồ.
Kinh độ là một giá trị tọa độ được xác định theo hướng ĐÔng - Tây. Ký hiệu của kinh độ là chữ Lambda (λ) trong bảng chữ cái tiếng Hy Lạp. Kinh độ được sử dụng nhiều trong các bản đồ học và hoa tiêu toàn cầu.
Một đường kinh độ thì được gọi là kinh tuyến tạo thành 1/2 đường tròn lớn, hay đơn giản hơn có thể hiểu kinh độ là các đường thẳng.
Vĩ độ là giá trị dùng để xác định tọa độ, vị trí trên trái đất, xác định theo hướng Bắc hoặc Nam so với đường xích đạo. Một đường vĩ độ gọi là vĩ tuyến.
Vĩ tuyến là từ dùng để định nghĩa một vòng tròn tưởng tượng nối tất cả các điểm có cùng một vĩ độ. Hướng của các vòng tròn này là từ Đông sang Tây trên Trái Đất. Các đường vĩ tuyến có kích thước khác nhau, nhỏ dần về 2 cực Bắc và nam.
Vị trí trên vĩ tuyến được xác định thông qua kinh độ. các đường vĩ tuyến luôn nằm vuông góc với kinh tuyến, tạo với nhau một góc 90 độ.
Trái Đất có 181 đường vĩ tuyến, trong đó bao gồm 1 đường vĩ tuyến đặc biệt ở 0 độ vĩ bắc là đường xích đạo. Có 4 vĩ tuyến đặc biệt được xác định dựa trên liên hệ giữa góc nghiêng của trái đất với mặt phẳng quỹ đạo quanh mặt trời:
-
Vòng Bắc cực (nằm ở 66° 33′ 38″ vĩ bắc)
-
Hạ chí tuyến (nằm ở 23° 26′ 22″ vĩ bắc)
-
Đông chí tuyến (nằm ở 23° 26′ 22″ vĩ nam)
-
Vòng Nam Cực (nằm ở 66° 33′ 38″ vĩ nam)
Tại 2 vòng cực là nơi chúng ta có thể quan sát Mặt trời trong suốt ít nhất 1 ngày hè trong năm. Đây là đường ranh giới của vùng cực trái đất.
Chí tuyến là ranh giới phía bắc và nam trên trái đất. Trên trái đất có hai đường chí tuyến là Hạ chí tuyến và Đông chí tuyến. Nơi đây có thể nhìn thấy hiện tượng mặt trời lên thiên đỉnh ít nhất 1 lần trong năm. Đường chí tuyến Bắc còn có tên gọi khác là chí tuyến Giải (Cancer), còn chí tuyến Nam là chí tuyến Ma Kết (Capricorn).
Tuy hai khái niệm kinh tuyến và vĩ tuyến khá đơn giản nhưng nhiều người vẫn thường xuyên lẫn lộn giữa chúng do vậy cảm thấy khó khăn để xác định vị trí trên bản đồ.
- Trên trái đất có 181 vĩ tuyến bao gồm cả xích đạo, còn có tận 360 đường kinh tuyến.
- Tất cả các đường kinh tuyến đều gặp nhau ở cực bắc và cực nam và có độ dài như nhau. Còn các đường vĩ tuyến thì song song với nhau, không bao giờ cắt nhau và độ dài nhỏ dần khi càng về gần 2 vòng cực.
Khi đã nắm rõ được các khái niệm kinh tuyến là gì, vĩ tuyến là gì cũng như các khái niệm liên quan thì chúng ta dễ dàng xác định được vị trí trên bản đồ. Vị trí của các nước, của các hiện tượng thiên nhiên hay đơn giản là vị trí hiện tại của mình đều được xác định thông qua kinh vĩ tuyến.
Các bản đồ sẽ hiển thị các đường vạch ngang hoặc vạch dọc. Đó chính là kinh tuyến và vĩ tuyến. Đầu tiên bạn phải xác định được các cực Bắc, Nam, đường xích đạo.
Vĩ tuyến là đường song song với xích đạo. Tại đường xích đạo là vĩ tuyến 0 độ, vĩ tuyến nằm trong khoảng từ xích đạo đến cực nam sẽ có vĩ độ nam, và ngược lại vĩ tuyến nằm trong khoảng từ xích đạo đến cực bắc sẽ có vĩ độ bắc.
Kinh tuyến 0 độ đi qua đài thiên văn Greenwich - London hay còn gọi là đường Tý Ngọ. Từ kinh tuyến 0 độ về hướng Đông đến đường kinh tuyến 180 độ gọi là kinh đông, từ kinh tuyến 0 độ về hướng Tây đến đường kinh tuyến 180 độ gọi là kinh tây. Đường này thực chất dùng để phân chia ngày giờ quốc tế theo chuẩn.
Ví dụ như thành phố Bắc Kinh - Trung Quốc sẽ có vị trí là: 39o54’ vĩ độ Bắc và 116o09’ kinh độ Đông. Rất dễ dàng để xác định vị trí trên bản đồ thế giới phải không?
Như vậy chúng tôi đã giải đáp chi tiết cho các bạn về kinh độ là gì? Vĩ độ là gì? Các khái niệm liên quan đến kinh độ vĩ độ và cách để có thể xác định vị trí cụ thể trên bản đồ thông qua sử dụng kinh tuyến và vĩ tuyến. Hy vọng những thông tin tổng hợp trên đây có thể giúp ích được cho bạn. Chúc các bạn học tập và nghiên cứu tốt!