Tết Nguyên Đán là một dịp Tết quan trọng trong văn hóa của người Việt. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết nguồn gốc, ý nghĩa của Tết Nguyên Đán là gì. Vậy hãy cùng Dubaothoitiet.info tìm hiểu xem Tết Nguyên Đán là gì và nguồn gốc, ý nghĩa của dịp lễ đặc biệt này là như thế nào trong bài viết sau đây nhé!
Tết Nguyên Đán còn được gọi là Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền, Tết Cả, Tết ta hay đơn giản là Tết. Đây là dịp lễ quan trọng nhất trong văn hóa của người Việt và được diễn ra vào đầu năm Âm lịch. Không chỉ riêng Việt Nam, mà có rất nhiều nước trên thế giới cũng ăn Tết theo âm lịch như: Trung Quốc, Ấn Độ, Triều Tiên, Singapore, Thái Lan, Campuchia,....
Tết Nguyên Đán được tính theo Âm lịch nên sẽ diễn ra muộn hơn so với Tết Dương lịch (Tết Tây). Do quy luật 3 năm nhuận một tháng của Âm lịch nên ngày đầu năm mới theo Tết Âm lịch không bao giờ trước ngày 21 tháng 1 và sau ngày 19 tháng 2 Dương lịch. Vậy nên thời điểm bắt đầu Tết Nguyên đán hàng năm thường kéo dài trong khoảng 7 đến 8 ngày cuối năm cũ và 7 ngày đầu năm mới (khoảng từ 23 tháng Chạp đến hết ngày 7 tháng Giêng).
Do Việt Nam chịu ảnh hưởng của văn hóa Trung Quốc nên có nhiều thông tin cho rằng Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ Trung Quốc và du nhập vào nước ta trong 1000 năm lịch sử đó. Nhưng theo sự tích "Bánh chưng bánh dày" thì người Việt đã ăn Tết từ thời vua Hùng, tức là trước cả khoảng thời gian 1000 năm Bắc thuộc.
Bên cạnh đó, cũng có những thuyết cho rằng: văn hóa Việt – thuộc văn minh nông nghiệp lúa nước nên do nhu cầu canh tác nông nghiệp, người Việt từ xa xưa đã phân chia thời gian trong 1 năm thành 24 tiết khác nhau và ứng với mỗi tiết này đều có một thời khắc “giao thời”. Trong đó, Tiết Nguyên Đán chính là tiết quan trọng nhất để khởi đầu của một chu kỳ canh tác, gieo trồng. Về sau, ngôn ngữ phát triển nên chữ “tiết” được Việt hóa thành “Tết” và hình thành nên tên gọi Tết Nguyên Đán như ngày nay.
Mặt khác, Viện ngôn ngữ học Hà Nội đã chứng minh rằng: Tết Nguyên Đán của Việt Nam được tính theo chu kỳ quay của mặt trăng (tức là Âm lịch) trong khi Tết Nguyên đán của Trung Quốc lại được tính theo mặt trời (tức là Dương lịch). Vậy nên, thực chất Tết Nguyên Đán của người Việt sẽ gần giống với Xuân Tiết của người Trung Hoa hơn.
Tết Nguyên Đán đã trở thành truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta và còn chứa đựng nhiều ý nghĩa tâm linh, văn hóa, giá trị tình cảm sâu sắc của người Việt. Với người Việt Nam, dịp Tết đến xuân về không chỉ là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, giữa một chu kỳ vận hành của đất trời, vạn vật cỏ cây. Mà đây còn là dịp để hướng về cội nguồn, sự hài hòa Thiên – Địa – Nhân, sự gắn kết trong cộng đồng, gia tộc và gia đình,...
Tết Nguyên Đán là thời điểm thể hiện trời đất có sự giao hòa và con người trở nên gần với thần linh. Tết trong Tết Nguyên đán có nghĩa là tiết (biểu hiện cho thời tiết) sẽ vận hành theo 4 mùa trong năm Xuân - Hạ - Thu - Đông. Tết cũng tức là chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, giữa một chu kỳ vận hành của đất trời.
Từ xưa đến nay, người dân Việt Nam rất xem trọng việc thờ cúng ông bà tổ tiên để cầu phúc cho gia đình. Vây nên vào ngày Tết Nguyên Đán, các con cháu trong gia đình sẽ tập trung lại để chuẩn bị và dâng lên bàn thờ ông bà tổ tiên những mâm cơm, mâm ngũ quả trang trọng nhất. Theo quan niệm từ xưa, vào dịp lễ này ông bà tổ tiên sẽ về nhà ăn Tết cùng con cháu và phù hộ cho gia đình mình được mạnh khỏe, hòa thuận hơn.
Năm mới tượng trưng cho mở đầu mới, vậy nên những ngày đầu năm mọi người thưởng đi chùa để cầu phúc và cầu may mắn cho một năm sắp tới. Còn có quan niệm cho rằng, Tết Nguyên đán đến sẽ xua đuổi đi những điều không may của năm cũ và đón nhận những niềm hy vọng tốt đẹp hơn cho năm mới an lành, sung túc, thuận lợi trong cả năm. Do vậy, vào dịp Tết, nhà nào cũng tất bật dọn dẹp, sắm sửa, trang hoàng nhà cửa cho thật đẹp để đón vận khí năm mới tốt lành.
Tết Nguyên đán chính là thời điểm mà mọi người trong gia đình mong ngóng nhất, vì dù những người đi làm ăn xa thì tới Tết chính là lúc quay trở về cội nguồn, để được đoàn tụ bên những người yêu thương. Mọi người sẽ cùng nhau quây quần bên nồi bánh chưng đêm giao thừa, cùng nhau thắp nén hương tưởng nhớ ông bà, Tổ tiên và trao cho nhau những câu chúc năm mới tốt lành.
Ngoài ra, đây là cũng là thời gian để con cháu tỏ tạ ơn cho ông bà, cha mẹ đã sinh thành, nuôi dưỡng bằng tình cảm chân thành nhất hay đơn giản bằng những món quà cho ngày Tết.
.jpg)
Đây cũng là dịp để người nông dân bày tỏ lòng thành kính đến các vị thần linh như thần Đất, thần Mưa, thần Sấm, thần Nước, thần Mặt trời,... và cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.
Tết Nguyên Đán 2023 là năm Quý Mão diễn ra từ Chủ Nhật ngày 22/01/2023 đến hết ngày Thứ Năm 26/01/2023 Dương lịch.Tết âm lịch 2023 sẽ rơi vào các ngày:
-
Ngày 29 Tết: vào Thứ 6 ngày 20/01/2023
-
Ngày 30 Tết: vào Thứ 7 ngày 21/01/2023
-
Mùng 1 Tết: vào Chủ Nhật ngày 22/01/2023
-
Mùng 2 Tết: vào Thứ Hai ngày 23/01/2023
-
Mùng 3 Tết: vào Thứ Ba ngày 24/01/2023
Ngày giao thừa năm nay sẽ là ngày 21/01/2022 và dựa trên đề xuất của Bộ thương binh – xã hội, mọi người được nghỉ 7 ngày liên tục diễn ra từ Thứ Sáu ngày 20/01/2023 đến hết ngày Thứ Năm 26/01/2023 Dương lịch. Tức là từ 29 Tháng Chạp Năm Nhâm Dần tới hết ngày mùng 5 tháng Giêng năm Quý Mão Âm Lịch.
Trải qua bao nhiêu năm, người Việt Nam vẫn giữ được những phong tục cổ truyền, thú vị, ý nghĩa mang đậm nét bản sắc dân tộc trong dịp Tết Nguyên Đán. Những phong tục ngày Tết Nguyên Đán không chỉ là những hoạt động mang tính tượng trưng mà còn thể hiện được đặc điểm văn hóa riêng, tinh thần dân tộc của mỗi người con Việt Nam. Những phong tục tập quán nổi bật của người Việt trong Tết Nguyên Đán có thể kể đến là:
Thăm mộ tổ tiên
Đây là phong tục được diễn ra vào những ngày cận Tết Nguyên đán. Vào khoảng 23 đến 30 tháng chạp, con cháu trong nhà sẽ tập trung đi thăm mộ ông bà tổ tiên đế làm sạch khu mộ cũng như thăm viếng. Phong tục này thể hiện sự kính trọng và đạo hiếu của con cháu đối với ông bà cha mẹ và tổ tiên đã khuất và mời tổ tiên về đón Tết với con cháu.
Cúng ông Công, ông Táo
Theo truyền thống của người Việt, vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm thì mỗi nhà sẽ dọn dẹp sạch sẽ căn bếp, nấu mâm cỗ và phóng sinh một con cá chép. Việc này có mục đích là chuẩn bị cho ông Công, ông Táo lên thiên đình để báo cáo những việc xảy ra trong gia đình một năm qua cho triều đình.
Dọn dẹp nhà cửa
Những ngày cuối năm, người Việt có phong tục quét dọn nhà cửa sạch sẽ, mua sắm đồ dùng, quần áo mới. Hoạt động này không chỉ là để trang hoàng lại nhà cửa đón Tết mà nó còn mang ý nghĩa sắp xếp lại những điều chưa ổn thỏa, xóa bỏ những điều không tốt của năm cũ chuẩn bị đón chào năm mới với nhiều tài lộc và may mắn.
Gói bánh chưng, bánh tét
Gói bánh chưng, bánh tét, bánh giầy là một phần không thể thiếu trong dịp Tết cổ truyền Việt Nam. Đây chính là những loại bánh truyền thống để dâng lên bàn thờ tổ tiên hoặc làm quà tết cho người thân hay bạn bè. Bánh chưng hình vuông, màu xanh, tượng trưng cho Đất – Âm. Bánh giầy hình tròn, màu trắng, tượng trưng Trời – Dương, thể hiện triết lý Âm – Dương. Bánh chưng dành cho Mẹ, bánh giày dành cho Cha.
Ở một số khu vực hiện nay, người dân vẫn còn duy trì thói quen là vào trước Tết các gia đình trong dòng họ, hàng xóm sẽ tập trung lại với nhau để gói bánh, luộc bánh và trò chuyện xuyên đêm. Phong tục ý nghĩa gói bánh chưng, bánh tét ngày Tết vẫn còn được duy trì và truyền lại cho các thế hệ sau này đến tận bây giờ.
Bày mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả đặt trên bàn thờ tổ tiên là một nét đẹp văn hóa không thể thiếu trong ngày Tết Cổ truyền của người Việt. Mỗi vùng miền sẽ có những cách bày mâm ngũ quả khác nhau, sử dụng những loại hoa trái theo miền. Tuy nhiên phong tục này đều có ý nghĩa chung là để cầu mong một năm mới bình an, may mắn, hạnh phúc, an khang, phú quý.
Cúng tất niên
Cúng tất niên là nghi lễ quan trọng có từ lâu đời của dân tộc Việt Nam. Vào ngày 30 Tết, mỗi gia đình thường làm 2 mâm cỗ, một mâm cúng gia tiên và một mâm cúng thiên địa. Mâm lễ cúng Tất niên cũng sẽ tùy theo điều kiện gia đình cũng như phong tục tập quán ở mỗi vùng để chuẩn bị. Các gia đình thường làm những mâm cỗ tươm tất để thắp hương mời thần linh, gia tiên về ăn Tết cùng gia đình đồng thời gia đình sum họp lại với nhau để ăn bữa cơm cuối năm.
Đón giao thừa
Giao thừa là khoảnh khắc chuyển giao giữa năm cũ và năm mới, đất trời giao hòa và là khoảnh khắc được rất nhiều người chờ mong trong dịp Tết. Vào đúng 0h ngày mùng 1 – tháng 1 âm lịch là thời điểm chính thức bước sang một năm mới. Trong đêm giao thừa thường có nhiều hoạt động rất hấp dẫn như ca múa nhạc, bắn pháo hoa, đi chùa, hái lộc...
Xông đất
Sau thời điểm giao thừa, bước sang năm mới, theo quan niệm của người Việt, ai là người đầu tiên bước vào nhà cùng với lời chúc mừng năm mới thì đó là người xông đất. Các gia đình thường chọn những người hợp tuổi, hiền lành, tính tình vui vẻ tới xông đất nhà mình để mọi việc được suôn sẻ.
Chúc Tết, mừng tuổi
Đi chúc Tết và mừng tuổi là những hoạt động không thể thiếu trong những ngày đầu tiên của năm mới. Vào ngày đầu tiên của năm mới, con cháu trong gia đình sẽ tụ họp cùng nhau chúc thọ, mừng tuổi ông bà, cha mẹ. Sau đó, người lớn sẽ mừng tuổi lại con cháu bằng những phong bao lì xì đỏ để lấy may và chúc con cháu ngoan ngoãn, học giỏi, hạnh phúc trong năm mới.
Đi chùa, hái lộc
Đi chùa, hái lộc là những hoạt động không thể thiếu trong những ngày dịp Tết Nguyên Đán. Đi lễ chùa đầu năm không chỉ là để cầu xin một năm mới may mắn, phúc lộc và tỏ tấm lòng thành kính của mình đối với đức Phật, tổ tiên. Phong tục đi lễ chùa, hái lộc cũng là một trong những hoạt động không thể thiếu trong ngày đầu của năm mới và là một nét đẹp văn hóa tâm linh trong đời sống mỗi người Việt
Bài viết trên đây, chúng tôi đã cùng các bạn tìm hiểu Tết Nguyên Đán là gì? Hy vọng qua bài viết trên, bạn đã hiểu thêm về ngày Tết Nguyên Đán và nguồn gốc, ý nghĩa của dịp lễ đặc biệt này của dân tộc. Chúc các bạn có những ngày cuối năm tốt lành và một năm mới an khang, thịnh vượng nhé!